Door de verschillende beweging van de planeten om de zon is de plaats waar we ze aan de hemel zien steeds verschillend. Jupiter heeft 12 jaar en Saturnus 30 jaar nodig om een omwenteling rond de zon te maken. Door die steeds verschillende plaats waar we ze zien kan het voorkomen dat we Jupiter en Saturnus soms dicht bij elkaar te zien staan. In werkelijkheid is de afstand tussen die twee dan nog steeds erg groot. Dit verschijnsel (dat we een conjunctie of samenstand noemen) doet zich met Jupiter en Saturnus maar sporadisch voor. In dec 2020 deed zich een heel nauwe samenstand tussen deze twee voor..
Op 21 dec was de afstand maar 6 boogminuten (1/5 deel van de breedte van de volle maan). Een dergelijke nauwe samenstand is echt zeldzaam namelijk globaal 1 x in 800 jaar. Een aparte vermelding is dat een bijzondere samenstand van Jupiter en Saturnus in het jaar 7 voor Christus de oorsprong is van het verhaal van de ster van Bethlehem. Toen passeerde Saturnus niet één maar drie keer in korte tijd de planeet Jupiter, wel op een wat grotere afstand dan we nu in 2020 te zien krijgen. (Als je daar meer over wil weten kan je naar dit verhaal kijken- https://youtu.be/4syxJTOSP_g - waar dit in historisch en wetenschappelijk perspectief uitgebreid toegelicht wordt.)
De omstandigheden om deze samenstand waar te nemen waren zeer ongunstig. Zoals je op de afbeelding kunt zien is de zichtlijn dicht langs de zon zodat je het alleen bij zonsondergang dicht bij de horizon kunt zien. De lage stand boven de horizon heeft een groot nadelig effect op de kwaliteit van de waarnemingen. Daarbij kwam nog het nadeel dat in onze contreien het weer niet wilde meewerken zodat de mogelijkheid om het waar te nemen zeer beperkt was. De keren dat het wel lukte gebeurde dit tussen de wolkenflarden door
Ik heb opnamen kunnen maken op 15, 18, 20 en 25 dec. De dag met de dichtste nadering (21 dec.) was het niet mogelijk omdat het de hele dag regende .
Op 15 dec. waren ze al zo dicht genaderd dat ze met een behoorlijk vergroting in een opname vastgelegd kunnen worden. Die dag is een telescoop met een brandpunt van 540 mm gebruikt. De conditie waren toen het best want met wat goede wil kan je de rode vlek op Jupiter zien. Door de zeer ongunstige condities moest er behoorlijk aan de opnamen gewerkt worden om de details die er mogelijk in zitten zichtbaar te maken.
Klik op de foto en open ze in een nieuw tabblad
Op 18 dec. en daarna heb ik een telescoop met 1200mm brandpunt gebruikt. De onderlinge afstand staat op de foto’s vermeld en ook de manen van Jupiter heb ik aangegeven.
Van 20 dec laat ik twee opnamen zien omdat op de tweede een maan meer bij Jupiter is te zien. De maan Io was bij de eerste opname nog voor de planeetbol gepositioneerd waardoor hij door de slechte condities niet te zien was maar even later is hij zover opgeschoven dat hij wel te zien is.
Op 21 dec. passeerde Saturnus Jupiter op de kleinste afstand maar pas op 25 dec. kon ik tussen de regenbuien door opnamen maken. Saturnus is nu een stuk verder aan de andere kant van Jupiter te zien.
Al met al is het toch gelukt het speciale van deze gebeurtenis vast te leggen maar het heeft nog al wat moeite gekost om uit de opnamen onder deze zeer ongunstige omstandigheden een en ander te voorzijn te halen.